नमस्कार मित्रांनो,

मित्रांनो, 13 डिसेंबरपासून खंडोबा षड्‌रात्र उत्सवाला सुरुवात होत आहे.

हिंदू धर्मात प्रत्येक पौर्णिमा आणि अमावास्येला विशेष महत्त्व आहे. प्रत्येक अमावस्येला विशेष महत्त्व आहे. मार्गशीस महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अमावस्या हा दर्शन कालावधी विशेष महत्त्वाचा मानला जातो.

या दिवशी पवित्र नदीत स्नान करणे, दान करणे आणि श्राद्ध करणे अत्यंत शुभ मानले जाते.

खंडोबा षडत्रोत्सव म्हणजेच खंडोबाचा सहा दिवसांचा उत्सव महाराष्ट्रातील अनेक घरांमध्ये कुलधर्म कुलाचार म्हणून साजरा केला जातो. 

हा उत्सव मार्गशीर्ष प्रतिपदेला सुरू होतो आणि चंपाषष्ठीला संपतो. यानिमित्ताने कोणते विधी केले जातात ते जाणून घेऊया.

पूर्वी मणी आणि मल्ल या राक्षसांनी लोकांचा खूप छळ केला होता. त्यानंतर शंकराने मार्तंड भैरवाचा अवतार घेऊन त्या राक्षसांशी मोठे युद्ध केले आणि मार्गशीर्ष शुद्ध षष्ठीच्या दिवशी चंपक वनात मणि मल्ल या राक्षसाचा वध केला.

तेव्हापासून ही षष्ठी चंपाषष्ठी म्हणून ओळखली जाते. शंकराने मल्लरी, मल्लरीमार्तंड, खंडोबा, खंडेराय हे नाव पडले कारण त्याने मणिमल्ल या राक्षसाचा वध केला.

पूजेची पद्धत: ताम्हण किंवा ताटात श्रीफळ, सुपारी, विडापत्र, फळे आणि भंडारा ठेवतात. तेथे शेजारीच एका कलशावर फळे ठेवून त्याची पूजा करतात. खंडोबाचे आवाहन. खंडोबाची महिमा म्हणून ते खंडोबाची पूजा करतात.

तुपाचे निरांजन घातल्यानंतर ते ताम्हण कलशात ठेवून ते ताम्हण कलशभोवती तीन वेळा फिरवले जाते. नंतर मडक्यातून त्याचे फळ उचलून कपाळावर लावावे. 

यावेळी सर्वजण ‘येळकोट मल्हार-चांगभलं’ म्हणत खंडोबाची प्रार्थना करतात. दुसऱ्या दिवशी खंडोबाला प्रसाद दिला जातो.

खंडोबाची अनेक नावे आणि अनेक रूपे आहेत. काही मुस्लिम बांधव खंडोबाचे भक्त आहेत. ते खंडोबाला मल्लुखान म्हणतात. 

मेलर- मैरल म्हणजेच खंडोबा हे कर्नाटक, आंध्र इत्यादी राज्यांतील कुलदैवत आहे. मैलारचे वडिलोपार्जित गाव मैलापूर हे मद्रासचे उपनगर आहे.

जेजुरी, निमगाव, पाली पेंबर, नळदुर्ग, शेंगुड, सतारे, मालेगाव (नांदेड), मैलापूर, मैलारसिंग, देवरगुड्डू, मनमेलार आदी खंडोबाची तीर्थक्षेत्रे आहेत. 

नवविवाहित जोडपे जेजुरी किंवा त्यांचे दैवत खंडोबा असलेल्या गावी जाऊन टाळी आरती करतात. ही वाईट शिष्टाचार आहे. याला आहार यात्रा म्हणतात.

म्हणून चंपाषष्ठीनिमित्त मणि मल्ल दैत्य अर्थात खंडोबाचा नाश करणाऱ्या शंकराच्या अवताराचे स्मरण करून त्याची पूजा करून बेल भंडारा भक्तिभावाने करूया. जय मल्हार!

अशाच प्रकारची चांगली माहिती वाचण्यासाठी आमचे पेज मराठी अड्डा याला आताच लाईक करा.